Ewrên tarî asîman nixumandine, yên ku dikarin bahozan biafirînin, lehiyan rakin û her tiştê ku derkeve pêş ji holê rakin. Brûskan lê dan an jî wê lêbidin. Di rûxandina ku dikare biqewime de qet tiştek wekî berê namîne.
Mêjda ye ku rêxistinên siyasî yên Kurd guh nadin hev. Çanda danûstandin, tolerans û lihevhatinê li Taxa Kurdan demeke dirêj e ku nemaye. Qîmêta giringiya hest, daxwaz û xewnên gel jî êdî kêm bûye. Wek gelek welatparêz û niştimanperweran min jî car caran li ser vê mijarê nivîsand. Lê pere nekir. Ji ber vê yekê min xwest ku ez wê carê fikra makîneyekî bigirim. Min van pirsên jêr ji ChatGPT, ji Zanistiya Hûnerî şand û di deqîqeyekê jî bersiv hat:
„Heqaret û nifrên hemberî Barzanî û Öcalan rexne ne? Ma ev helwest xizmeta yekitiya Kurdan dike? Kî ji dijminatiya nav Kurdan de sûd werdigire?“
Bersivên ku ji hêla ChatGPT, makîne û amûra teknolojîk ve hatiye dayîn ûsa ne:
“Berî her tiştî, divê ez bibêjim ku bersivên pirsên we li gorî nêrînên kesane, helwestên siyasî û darazên nirxî diguhere. Lêbelê, ez dikarim perspektîfek gelemperî pêşkêş bikim.
Heqaret û nifir li Barzanî û Öcalan: Divê heqaret û rûreşkirina kesayetên siyasî yên weke Öcalan û Barzanî wek rexneyekê neyê qebûlkirin. Rexne bi eşkere nîqaşkirina fikir û polîtîkayan, derbirîna nêrînên dijber û parvekirina ramanan di hawîrdoreke demokratîk de pêk tê. Heqaret û çêr şûna nîqaşeke nirxdar nagirin û gelek caran danûstandinê qels dikin.
Rexnegirî: Rexne bi nirxandina maqûl û çêker a raman, polîtîka an tevgerê vedibêje. Rexne di derbirîna dîtinên cihêreng, îşaretkirina kêmasî an xeletiyan û kirina pêşniyaran ji bo encamên baştir de girîng e. Lê dema rexnekirinê divê zimanekî rêzdar û çêker bê bikaranîn.
Yekîtiya Kurdan û dijminatî: Li gorî faktorên dîrokî, çandî û siyasî, rewşên yekîtî û dijminatiya Kurdan diguhere. Yekitî di navbera Kurdan de li ser esasê şiyana hevpar a armanc û nirxên hevpar pêk tê. Ji aliyê din ve, dijminatiya di nav Kurdan de, gelek caran dikare ji nêrînên cuda yên siyasî, nakokiyên serkirdayetiyê an jî cudahiyên berjewendiyan ên herêmî derkeve.
Dijminatî û dubendî dikare her civatê qels bike û li hember bandorên derve jî bêtir bike armanc. Ji ber vê yekê jî ji bo çareserî û îstiqrara demdirêj pêşxistina danûstandin, hevkarî û têgihîştina saxlem di nav Kurdan de girîng e.
Di encamê de, rêxnekirinek bi bikaranîna zimanekî rêzdar û amadebûna ji nêrînên cûda re dikare têgihiştin û hevkariya di navbera civakan de zêde bike. Heqaret, çêr û dijminatî gelek caran dibe sedema encamên neyînî.“
Belê, makîne û computera min wan gotînan dibêje. Lê em berovajî vê yekê dikin. Ji mêjda ye ku me şiyana guhdarkirina hev winda kiriye. Me hema hema tolerans û aqilê hevpar ji ferhenga xwe derxistiye. Bi ji sedî yek tolerans û rêzgirtina li hemberî dijminan çi nayên bidestxistin?
***
Barzanî ve Öcalan
Göğü kara bulutlar kaplamış, hem de kasırgalar yaratacak, selleri kabartacak ve önüne gelen herşeyi ortadan kaldıracak kara bulutlar. Şimşek ha çaktı ha çakacak. Bunun sonucunda yaşanacak yıkımda ise hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.
Kürt siyasi oluşumları ne zamandır ki birbirlerini dinlemiyorlar. Kürt Mahallesi’nde söz, hoşgörü, uzlaşma kültürü çoktandır rafa kaldırıldı. Uğruna mücadele edildiği belirtilen halkın ne duyumsayıp hissettiğinin bir önemi neredeyse kalmadı. Birçok yurtsever gibi ben de konuya ilişkin görüşlerimi zaman zaman yazma ihtiyacı duydum.
Konuyu bir de bir makinaya sorup onun fikrini alayım istedim. ChatGPT’ye, yani Yapay Zeka’ya bilgisayar aracılığıyla şu soruları sordum:
„Barzani ve Öcalan‘a hakaret ve küfür eleştiri midir? Bu tavır Kürt birliğine hizmet eder mi? Kürtler arasındaki düşmanlık kime yarar?“
Makinanın, teknolojik aletin bu sorulara verdiği yanıtı aşağıda olduğu gibi veriyorum:
„Öncelikle belirtmeliyim ki, sorularınızın cevapları kişisel görüşlere, siyasi tutumlara ve değer yargılarına göre değişebilir. Ancak genel bir bakış açısı sunabilirim.
Barzanî ve Öcalan’a hakaret ve küfür: Öcalan ve Barzani gibi siyasi figürlere yönelik hakaret ve küfür, bir eleştiri biçimi olarak kabul edilmemelidir. Eleştiri, fikirlerin ve politikaların açıkça tartışılması, karşı görüşlerin ifade edilmesi ve demokratik bir ortamda düşüncelerin paylaşılmasıyla gerçekleştirilir. Hakaret ve küfür, sağlıklı bir tartışmanın yerine geçmez ve genellikle iletişimi zayıflatır.
Eleştiri: Eleştiri, fikirlerin, politikaların veya davranışların mantıklı ve yapıcı bir şekilde değerlendirilmesi anlamına gelir. Eleştiri, farklı görüşlerin ifade edilmesi, eksikliklerin veya hataların belirtilmesi ve daha iyi sonuçlara ulaşmak için önerilerde bulunulması açısından önemlidir. Ancak eleştiri yapılırken saygılı ve yapıcı bir dil kullanılması gerekmektedir.
Kürt birliği ve düşmanlık: Kürtler arasındaki birlik veya düşmanlık durumları, karmaşık tarihi, kültürel ve siyasi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Kürtler arasındaki birlik, ortak amaçları ve değerleri paylaşma yeteneğine dayanır. Kürtler arasındaki düşmanlık ise genellikle farklı siyasi görüşler, liderlik tartışmaları veya bölgesel çıkar farklılıkları gibi sebeplerden kaynaklanabilir.
Düşmanlık ve bölünme, herhangi bir topluluğun güçsüzleşmesine ve dışarıdan gelen etkilere daha açık hale gelmesine neden olabilir. Bu nedenle, Kürtler arasında sağlıklı iletişim, işbirliği ve anlayışın teşvik edilmesi, uzun vadeli bir çözüm ve istikrar için önemlidir.
Sonuç olarak, eleştiri yaparken saygılı bir dil kullanmak ve farklı görüşlere açık olmak, topluluklar arasında anlayış ve işbirliğini artırabilir. Hakaret, küfür ve düşmanlık ise genellikle olumsuz sonuçlar doğurabilir.“
Evet, makina, alet bunları söyleyip öneriyor.
Biz ise tersini yapıyoruz. Birbirimizi dinleme yetisini ne zamandır ki yitirdik. Hoşgörü ve aklıselimi ise neredeyse lugatımızdan çıkardık. Oysa düşmana karşı gösterilen hoşgörü ve saygının yüzde biri ile neler başarılmaz ki?