Kürdistan tarihinde idam edilen ilk Kürd kadını olan Leyla Qasım, katledilişinin 43. yıldönümünde anılıyor.
Leyla Qasım 1952 yılında Xaneqin’e bağlı Bamili köyünde 5 çocuklu bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini gördükten sonra ailesiyle birlikte Hewler’e göç etti. 1971’de ise Bağdat’a üniversitede sosyoloji eğitimi görmeye başladı. Erken yaşlarda siyasi etkinliklere katıldı. Kısa zaman içinde Kürd öğrenci birliğinin aktif üyelerinden biri oldu. Bağdat Üniversitesi’ndeki Kürd öğrenciler üzerinde belirgin bir etkisi vardı. Leyla, toplumsal eşitlik, kadın hakları ve Kürd Meselesi üzerinde yoğunlaşıyordu.
Baas Partisi liderlerinden General Hasan El Bekir’in 1968’deki darbesi sırasında 16 yaşında olan Leyla başkentte estirilen şiddetten oldukça etkilenmişti. 1960’ların sonlarında, Baasçıların dehşetini anlatan bir broşür yazdı.
11 Mart 1970’te Irak rejimi ve Kürd direnişi arasında yapılan bir özerklik anlaşmasına göre Kürdistan’ın 3 vilayeti olacak, Erbil başkent olacak ve parlamento kurulacaktı. Merkezi Irak Hükümeti’nde 5 bakan ve başbakan vekili Kürdlerden atanacaktı. Kürdçe, ikinci resmi dil kabul edilecekti. Ancak bu anlaşmanın birçok maddesi yaşama geçmeden 1974 yılında Irak rejimi tarafından ihlal edildi ve iki taraf arasında savaş yeniden başladı. Irak ordusu tüm gücü ile Kürdistan’a saldırmaya başlamış, İran da sınırını kapatıp Kürdlere yardımını kesmişti.
24 Kasım 1974’te, Kürd halkının sesini dünyaya duyurmak amacıyla Leyla Qasım birkaç arkadaşı ile birlikte Bağdat’da çeşitli eylem planları yaptı. Ancak harekete geçmeden dört arkadaşıyla birlikte 24 Nisan 1974’te tutuklandı ve idama mahkum edildi.
Hapishanedeyken işkence ve insanlık dışı uygulamalara tabi tutuldu. 20 gün süren bir yargılamdan sonra Saddam Hüseyin’in kararıyla Leyla ve dört arkadaşı Cevad Hemevendi, Neriman Fuad Mesti, Hesen Heme Reşid ve Azad Süleyman Miran, 12 Mayıs 1974’te, saat 07.00’de idam edildi.
Leyla Qasım yargılama sırasında mahkeme hakimine, “Beni öldürün fakat şu gerçeği de bilin ki benim öldürülmemle binlerce Kürd uyanacak. Ben Kürdistan’ın özgürlüğü yolunda canımı feda ettiğimden dolayı sevinç ve gurur duymaktayım” dedi. İdam sehpasına giderken Kürdlerin milli marşı Ey Reqib’i okuduğu tanıklarca anlatılır.
İdamı ardından Kürdlerin hak mücadelesinde milli bir sembolü olan Leyla Kasım her yıl idam edildiği 12 Mayıs’ta anılıyor.